Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

to contend with

  • 1 ETJA

    (et, atta, attr), v.
    1) to incite, egg (goad) on to fight, with dat.; etja hestum, to make horses fight; with acc., etja e-n til þolinmœði, to exhort one to patience;
    2) etja hamingju, afli, við e-n, to match one’s luck, strength, with anolher’s; etja kappi við e-n, to contend in rivalry, vie with one; etja ráðum, hvárt …, to consider, if …; etja saman manndrápum, to incite two parties to manslaughter;
    3) etja við e-t, to contend against; etja við aflsmun (liðsmun), to fight against odds;
    4) to put forth; hann etr fram skallanum, he exposes his bare skull (to the blows);
    6) refl., etjast við e-n, to contend with one; ef menn etjast vitnum á, if men contend (plead) with witnesses.
    * * *
    atti; pres. et; part. att; but etjað, Andr. 625. 73; [it means probably ‘to make bite,’ a causal of eta]:—to make fight, with dat., esp. etja hestum, of horse fights, a favourite sport of the ancients; for a graphic description of this fight see Bs. i. 633. Arons S. ch. 18, Glúm. ch. 18, Rd. ch. 12, Nj. ch. 58, 59, Vígl. ch. 7, N. G. L. ii. 126; vide hesta-þing, hesta-at, víg-hestr, etc.
    2. gener. to goad on to fight; atta ek jöfrum en aldri sætta’k, Hbl. 24.
    β. etja hamingju við e-n, to match one’s luck with another, Fms. iv. 147; e. kappi við e-n, to match one’s force against one, Ld. 64, Eg. 82; e. vandræðum við e-n, 458; e. saman manndrápum, to incite two parties to manslaughter, Anecd. 14: in a good sense, to exhort, ok etjað þá þolinmæði, Andr. l. c. (rare).
    γ. ellipt., etja við e-t, to contend against; e. við aflamun, to fight against odds, Al. 110; e. við liðsmun, id., Fms. i. 42, ix. 39, Fs. 122; e. við ofrefli, id., Fms. iii. 9; e. við reiði e-s, Fb. i. 240.
    3. to stretch forth, put forth; hann etr fram berum skallanum, he put forth his bare skull to meet the blows, Fms. xi. 132; (Icel. now use ota, að, in this sense.)
    II. reflex., lét eigi sama at etjask við kennimenn gamla, said it was unseemly to hoot old clergymen, Sturl. i. 104; er ofstopi etsk í gegn ofstopa, if violence is put against violence, 655 xxi. 3.
    2. recipr. to contend mutually; ef menn etjask vitnum á, if men contend ( plead) with witnesses, N. G. L. i. 247; ok ef þeir vilja andvitnum á etjask, Gþl. 298.
    III. the phrase, ettja heyvi (spelt with tt), to fodder (cattle) upon hay, Grág. ii. 278, 340; ettja andvirki, to fodder upon a hayrick, Gþl. 357.

    Íslensk-ensk orðabók > ETJA

  • 2 DEILA

    * * *
    I)
    (-da, -dr), v.
    sú á, er deilir með jötna sonum grund ok með goðum, that river which parts the giants and the gods;
    alit þat land, er vatnsföll deila til sjófar, of which the rivers form the boundaries down to the sea;
    vildi H. bæði kjósa ok deila, H. would both choose and deal (viz. divide the catch in shares and choose for himself the share he liked best);
    láta en kjósa ok deila, to give one an arbitrary power in a case;
    with dat. (hversu má keisarinn deila sér í tvá staði);
    2) to deal out, apportion, allot;
    deila dögurð, mat á málum, to deal out portions of food in a household;
    deila víg með verum, to deal victory fairly among men;
    3) to distinguish, discern, = greina;
    eptir þat sá sól ok mátti þá deila ættir, they could then discern the quarters of heaven;
    deila liti, to discern colours;
    eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour is no sure test of the quality;
    4) to busy or occupy oneself with, deal with (engi maðr á önnur mál at deila í kirkju, nema biðja fyrir sér);
    hann við Ríg rúnar deildi, he capped ritnes (spells) with R.;
    deila orðspeki við e-n, to contend in learning with one;
    þótt hringbrotar heiptir deili, though men hate one another;
    deila kníf ok kjötstykki, to share knife and meat;
    5) deila við e-n, to quarrel with one (deila við heimska hali);
    deili gröm við þik, may the fiends bandy words with thee;
    deila um e-t, to quarrel, contest about;
    þeir deildu um (they have a lawsuit about) jarðir;
    deila á e-n, to contend against one;
    deila illyrðum, illdeildum, to chide, abuse one another;
    deila afli, ofríki, við e-n, to deal harshly and overbearingly with one;
    impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point;
    ef í deilir með þeim, if they disagree;
    6) to be master of, possess (deila bauga, fé);
    þar er munuð deilir, when love is concerned, in a matter of love;
    7) refl., deilast, to spread, branch off (svá viða sem kristni deilist um heim);
    meðan mér deilist lífit til, as long, as life is granted me;
    deilast at e-u, to disagree about a thing.
    f. disagreement, contest;
    eiga, halda, deilu við e-n, to quarrel or contend with one.
    * * *
    d, [Goth. dailjan and ga-dailjan = μερίζειν, μεταδιδόναι, διαιρεθν, etc.; A. S. dælan; Engl. to deal; Germ. theilen; O. H. G. tailjan; Swed. dela; Dan. dele.]
    I. with acc. (never dat.), to deal, divide; the phrase, vilja bæði kjósa ok deila, will both choose and deal, of unfair dealing, a metaphor taken from partners, e. g. fishermen, where one makes the division into shares (deilir), and the others choose (kjósa) the shares they like best, Ld. 38; deildr hlutr, a dealt lot. i. e. share dealt or allotted to one, Grág. i. 243; d. e-m e-t, to allot one a thing, to deal out to one, ii. 294: deila dögurð, d. mat (in mod. usage skamta), to deal out portions of food in a household, Ísl. ii. 337; sér at þar var manni matr deildr, Gísl. 47; þú kunnir aldregi d. mönnum mat, Ls. 46: þá er maðr á brot heitinn ef honum er eigi deildr matr á malum, Grág. i. 149; cp. the proverb, djarfr er hver inn deildan verð; d. fé, Skm. 22; d. bauga, Rm. 20; d. e-t út, to deal out, give, Fms. xi. 434.
    2. of places, to divide, bound; fírðir deila, the firths are the boundaries, Grág. ii. 217; vatnsföll ( rivers) d. til sjávar. Eg. 131: sva vítt sem vatnsföll deila til sjávar, Landn. 57. K. Þ. K. 34.
    β. used impers. as it seems; deilir norðr vatnsföllum, Ísl. ii. 345; fjöll þau er vatnsföll deilir af milli héraða, the fells that divide the waters, form the water-shed, between the counties, Grág. i. 432; þar er víkr deilir, Hlt.
    3. metaph. to distinguish, discern; eptir þat sá sól, ok máttu þá d. ættir, after that the sun broke forth, and they could discern the airts (of heaven), Fb. i. 431, Fms. iv. 38; deila liti, to discern colours (lit-deili), hence the proverb, eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour (i. e. look, appearance) is no sure test, Nj. 78: metaph., d. víg, to act as umpire in a fight, tourney, or the like, Ls. 22: we ought perh. to read deila (not bera) tilt með tveim, 38.
    4. various phrases, deila sér illan hlut af, to deal onself a had share in, to deal badly in a thing, Ld. 152: the phrase, e-t deilir máli (impers.), it goes for a great deal, is of great importance, Hs. 65, mod. usage skipta máli, miklu, etc.: d. mál, to deal with a thing, Hom. 34; d. mál e-s, to deal speech, to discuss or confer with one, Ó. H. 82 (in a verse): d. e-n málum, to deal, i. e. speak, confer, with one, Krók. 36 C: d. orðspeki við e-n, to deal, i. e. contend in learning with one, Vþm. 55; rúnar, Rm. 42; eiga við e-t at d., to have to deal with a thing, Fms. viii. 288: the phrase, d. mál brotum, to deal piecemeal with a case, take a partial or false view of a thing, or is the metaphor taken from bad payment (in bauga-brot, q. v.)? Eb. 184; þeir hafa eigi deilt þetta mál brotum, i. e. they have done it thoroughly, have not been mistaken, Konr. 52: to share in a thing, d. kníf ok kjötstykki, to share knife and meat, Grág., Ísl. ii. 487: the phrase, d. hug, to ‘deal one’s mind,’ pay attention to, with a notion of deep concern and affliction; heil vertú Sváfa, hug skaltú d., thy heart shall thou cleave, Hkv. Hjörv. 40: deildusk hugir, svá at huskarlar héldu varla vatni, their minds were so distraught, that the house-carles could hardly forbear weeping, Fms. vi. (in a verse); hence a hardened man is called lítill skapdeildar maðr, (Hugdeila, mind’s concern, is the name of a poem of the 17th century): at þeir deildi enga úhæfu, that they should forbear dealing outrageously, Fms. i. 22; d. heiptir, to deal hatred, to hate (poët.), Hkv. 41: d. afli, ofríki við e-n, to deal harshly and overbearingly with one. Fms. i. 34; d. illyrðum, ill-deildum, to chide, abuse one another, Háv. 37, Ld. 158.
    II. neut. to be at feud, quarrel; the saying, sjaldan veldr einn þegar tveir deila; deili gröm við þig, Hkv. I. 43; ek bað flögð d. við þau, Sighvat: d. til e-s, to quarrel for a thing, Eg. 510: d. upp á e-n, to complain of one, Stj. 294. Exod. xvii. 2, ‘Why chide ye with me?’
    β. impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point, Grág. ii. 125; ef í deilir með þeim, if they dissent, i. 58.
    2. d. um e-t, to contend about a thing, as a law term; þeir deildu ( they had a lawsuit) um jarðir, Fms. iv. 201; þeir deildu um landaskipti, 315; þeir deildu um land þat er var …, Landn. 125; þeir deildu um leysingja-arf, 100, 101: metaph., d. um stafn, to come to a close fight, Orkn. 232.
    III. reflex. to spread, branch off; vatnsföll deilask milli héraða, Grág. ii. 218; svá víða sem hón (i. e. Christianity) deilisk um heim, Hom. 49.
    2. meðan mér deilisk lífit til, as long as life be dealt (i. e. granted) me, Fms, viii. 205; e-t deilisk af, a thing comes to pass, Hkr. iii. 55 (in a verse); kölluðu þeir, at lengi mundi vörn deilask af úti, that a long defence would be dealt out, i. e. there would be a long struggle, Sturl. i. 59, cp. the Goth. afdailjan = to pay off; hugr deilisk (vide above): þat mun oss drjúgt deilask, it will cost us dear, Am. 19.

    Íslensk-ensk orðabók > DEILA

  • 3 KEPPA

    * * *
    (-ta, -t), v. to contend, strive hard;
    keppa við e-n, to contend with one;
    refl., keppast, to exert oneself;
    keppa til e-s or um e-t, to strive after, contend for a thing.
    * * *
    t, [kapp], to contend, strive hard, Am. 54, 61; keppa um e-t, Fms. iii. 214, Grág. i. 410; ef tveir menn keppa um einn hlut, Fb. i. 150; keppa við e-n, to contend with one, Nj. 29, Hkr. iii. 264.
    II. reflex. to contest; þá kepptusk þeir svá mjök, at þeir rérusk svá nær, at þeir brutusk árarnar fyrir, Fms. viii. 216; kepptusk þau mjök um ágæta menn, vildi hvártveggja til sín hafa, i. 100; keppask til e-s, to strive after a thing; svá at hann keppisk til smárra hluta ok fær þó eigi, Ó. H. 87; eigi kepptumk ek til konungdómsins, Fms. viii. 219: k. við e-n, to contend with or against; eigi kepptisk hann auð við auðga menn, Róm. 347; Knúti konungi þótti hann keppask um skrautgirni við sik, Fms. v. 181; varask þú þat at þú keppisk við þér meiri menn, Eg. 21: absol., keppask við, to strive hard, do one’s best, Al. 154, Mag. 53: to be busy, work hard, freq. in mod. usage.

    Íslensk-ensk orðabók > KEPPA

  • 4 etja

    (et, atta, attr), v.
    1) to incite, egg (goad) on to fight, with dat.; etja hestum, to make horses fight; with acc., etja e-n til þolinmœði, to exhort one to patience;
    2) etja hamingju, afli, við e-n, to match one’s luck, strength, with anolher’s; etja kappi við e-n, to contend in rivalry, vie with one; etja ráðum, hvárt …, to consider, if …; etja saman manndrápum, to incite two parties to manslaughter;
    3) etja við e-t, to contend against; etja við aflsmun (liðsmun), to fight against odds;
    4) to put forth; hann etr fram skallanum, he exposes his bare skull (to the blows);
    6) refl., etjast við e-n, to contend with one; ef menn etjast vitnum á, if men contend (plead) with witnesses.
    * * *
    u, f. fighting, biting.
    COMPDS: etjuhundr, etjukostr, etjutík.

    Íslensk-ensk orðabók > etja

  • 5 deila

    * * *
    I)
    (-da, -dr), v.
    sú á, er deilir með jötna sonum grund ok með goðum, that river which parts the giants and the gods;
    alit þat land, er vatnsföll deila til sjófar, of which the rivers form the boundaries down to the sea;
    vildi H. bæði kjósa ok deila, H. would both choose and deal (viz. divide the catch in shares and choose for himself the share he liked best);
    láta en kjósa ok deila, to give one an arbitrary power in a case;
    with dat. (hversu má keisarinn deila sér í tvá staði);
    2) to deal out, apportion, allot;
    deila dögurð, mat á málum, to deal out portions of food in a household;
    deila víg með verum, to deal victory fairly among men;
    3) to distinguish, discern, = greina;
    eptir þat sá sól ok mátti þá deila ættir, they could then discern the quarters of heaven;
    deila liti, to discern colours;
    eigi deilir litr kosti (acc. pl.), colour is no sure test of the quality;
    4) to busy or occupy oneself with, deal with (engi maðr á önnur mál at deila í kirkju, nema biðja fyrir sér);
    hann við Ríg rúnar deildi, he capped ritnes (spells) with R.;
    deila orðspeki við e-n, to contend in learning with one;
    þótt hringbrotar heiptir deili, though men hate one another;
    deila kníf ok kjötstykki, to share knife and meat;
    5) deila við e-n, to quarrel with one (deila við heimska hali);
    deili gröm við þik, may the fiends bandy words with thee;
    deila um e-t, to quarrel, contest about;
    þeir deildu um (they have a lawsuit about) jarðir;
    deila á e-n, to contend against one;
    deila illyrðum, illdeildum, to chide, abuse one another;
    deila afli, ofríki, við e-n, to deal harshly and overbearingly with one;
    impers., ef í þat deilir, if there be dissent on that point;
    ef í deilir með þeim, if they disagree;
    6) to be master of, possess (deila bauga, fé);
    þar er munuð deilir, when love is concerned, in a matter of love;
    7) refl., deilast, to spread, branch off (svá viða sem kristni deilist um heim);
    meðan mér deilist lífit til, as long, as life is granted me;
    deilast at e-u, to disagree about a thing.
    f. disagreement, contest;
    eiga, halda, deilu við e-n, to quarrel or contend with one.
    * * *
    u. f. disagreement, a contest, often as a law term, law contest (laga-deila, þing-deila), Nj. 90, Fms. i. 68, iv. í 19, 198, vi. 136, viii. 146, Sturl. i. 105, Eg. 367, Rd. 304, Ld. 204.
    COMPDS: deilugjarn, deilumál, deiluvænligr.

    Íslensk-ensk orðabók > deila

  • 6 MÓT

    * * *
    I)
    n.
    mæla mót með sér, to fix a meeting;
    2) town-meeting (var blásit til móts í bœnum ok sagt, at konungr vildi tala við bœjarmenn);
    3) joint, juncture (cf. ‘liðamót’);
    4) in prepositional and adverbial phrases;
    á mót, í mót e-m, to meet a person (ganga, ríða á or í mót e-m);
    against (mæla, standa á or í mót e-u);
    í mót, in return, in exchange;
    á móti, í móti, at móti (e-m) = í mót;
    snúa í móti e-m, to turn against one;
    rísa í móti e-u, to rise against, withstand;
    mikit er þat í móti erfðinni minni, that is much when set against what I shall leave behind me;
    til móts við e-n, to meet one;
    halda til móts við e-n, to march against one;
    miklir kappar eru til móts, there are great champions to contend with;
    eiga e-t til móts við e-n, to own a thing in common with another (= til jafns við e-n);
    gøra e-t til móts við e-n, to equal one in a thing (engan vissa ek þann, er þat léki til móts við mik).
    prep. with dat. to meet, towards, etc. = í mót ( see mót 4).
    n.
    1) image, stamp (mót á peningi);
    2) model (skaltu smíða hús eptir því móti, sem ek mun sýna þér);
    3) mark, sign (máttu sjá mót á, er hón hlær við hvert orð) cf. ambáttarmót, mannsmót, ættarmót, œskumót;
    4) manner, way;
    með kynligu (undarligu) móti, in a strange manner;
    mikill fjöldi dýra með öllu móti, of every shape and manner;
    með því móti, in that way;
    með því móti, at, in such a way that;
    með litlu (minna) móti, in a small (less) degree;
    með engu móti, by no means;
    frá móti, abnormal.
    * * *
    1.
    n. [A. S. gemot; Old Engl. mote or moot, in ward-mote, the Moot-ball at Newcastle; Dan. möde; Swed. mot and möte]:—a meeting; mæla mót með sér, to fix a meeting Eg. 564; þeir mæltu mót með sér ok hittusk í Elfinni, 444; manna-mót, a meeting; vinamót, a meeting of friends.
    2. as a Norse law term; in Norway a mót was a town meeting, and is opp. to þing, a county meeting; á þingi en eigi á móti, þvíat sökin veit til lands-laga en eigi til Bjarkeyjar-réttar, Hkr. iii. 257, N. G. L. ii. 190; á þingum ok á móti, Fagrsk. 145; var blásit til móts í bænum, Fms. vi. 202, 238, 270; á móti í kaupangi, vii. 130; móts-fjalir, a meeting-shed, N. G. L. i. 224.
    II. a joint, juncture; mót á hring, cp. mótlauss; ár-mót, a meeting of waters, also a local name, cp. Lat. Confluentia, Coblenlz; liða-mót, q. v.: of time, in pl., alda-mót, the end and beginning of two centuries; mánaða-mót, missera-mót, eykta-mót, and so on.
    B. As adverb, both in dat. móti, against, on the opposite side, with dat. as also with a prep., á móti, í móti; or in gen. móts or móts við, against, with acc. used as prep. and ellipt. or even as adverb:
    I. gen. móts; til móts við e-n, towards, against; fara til móts við e-n, to go to meet one, encounter, visit. Eg. 9; fara á móts við, Fas. i. 450; halda til móts við, to march against, Fms. ii. 217; snúa til móts við, Nj. 125; ganga til móts við e-n (= ganga til fundar við e-n), to go to meet a person, 100; koma til móts við, Eg. 63; eiga e-t til móts við e-n, to own in common with another, 101, Gþl. 506, Fms. ii. 91; vera til móts, to be on the opposite side, opposed, Nj. 274; miklir kappar eru til móts, there are mighty men to meet or contend with, 228; en þar allt er lögin skilr á, þá skulu öll hallask til móts við Uppsala-lög, they shall all lean towards the law of Upsala, i. e. in a controverted case the law of U. is to rule, Ó. H. 65.
    II. dat. móti, á móti, í móti, and more rarely at móti e-m (all these forms are used indiscriminately), as also an apocopated mót, qs. móti (á mót, í mót):—against, on the opposite side, towards, and the like; fara móti e-m, Fms. vi. 29; móti sólu, 439; snúa í móti e-m, Nj. 3, 43, 74, 118, 127, 177, Fms. i. 169, iii. 189, v. 181, vi. 3, ix. 348, 511, xi. 121, 126, Eg. 283, 284, 572, Landn. 317, Ld. 214; hann sagði at í móti vóru þeir Grjótgarðr, Nj. 125; rísa í móti, to rise against, withstand, Lv. 79, and so in countless instances:—denoting reception, göra veizlu móti e-m, Eg. 43, Nj. 162, passim:—towards, konungr leit móti honum, looked towards him, Fms. i. 41.
    III. metaph. in return, in exchange for; fór með honum sonr Guðbrands í gisling en konungr fékk þeim annan mann í móti, Ó. H. 108; Gunnarr bauð þá at móti Geiri goða at hlýða til eiðspjalls síns, in his turn, Nj. 87; ok mæla jamíllt at móti at ósekju, Grág. ii. 145; skolu trygðir koma hvervetna móti sakbótum, 187; þá kvað hann aðra vísu í móti, Fms. i. 48; hann hló mjök mót atfangi manna, vi. 203; hann gaf drottningu sæmiligar gjafir ok svá drottningin honum á móti, x. 95; sendi hann konungi vingjafir ok góð orð mót vináttu hans, i. 53; mikit er þat í mót (against, as compared with) erfðinni minni, Nj. 4; sagði at hann mundi eigi þiggja nema annat fé kæmi í mót, 133; hvat hefir þú í móti því er hann deildi kappi við Þorgrim goða, what hast thou to set against that as an equivalent? Ísl. ii. 215; engar skulu gagnsakir metask á mót þeim málum, Grág. i. 294.
    2. against, contrary to; móti Guðs lögum, Fms. x. 21:—with verbs, göra e-t móti e-m, to act against, Ld. 18; mæla móti, to contradict; standa mót, to withstand; ganga mót, to go against, as also to confess and the like.
    3. bera at móti, to happen, Fms. ii. 59 (see bera C. II. 2): whence
    4. temp. towards a time; mót Jólum, Páskum, passim; í mót vetri, towards the setting in of winter, Hkr. i. 13; móti sumri, towards the coming in of summer; móti degi, towards day, Fms. i. 71; hann sofnáði móti deginum, vi. 62; móti þingi, towards the opening of parliament, Rb. 530.
    2.
    n. [cp. Ulf. môta = τελωνιον; O. H. G. mûta]:—a stamp, mark; spurði hann hvers mót eðr mark var á þeim penningi, Th. 50; mót á silfri, 623. 6l; skaltú smíða hús eptir því móti sem nú mun ek sýna þér, Fb. i. 439.
    II. metaph. a mark; máttú sjá mót á er hón hlær við hvert orð, Nj. 18; æsku-mót, Fms. xi. 422; ættar-mót, a family likeness; manns-mót, the stamp, mark of a true man, Fb. i. 150; alla þá menn er nokkut manns mót var at, Hkr. i. 13; það er ekkert manns mót að honum, he is a small man, a mannikin; er eigi ambóttar mót á henni, she does not look like a bondwoman, Fas. i. 147.
    III. manner way, which may, with Dan. maade, Swed. måte, be borrowed from Lat. modus; með kynligu móti, in a strange manner, Fms. ix. 9; með undarligu móti, Nj. 62; mikill fjöldi dýra með öllu móti, of every shape and manner, Þorf. Karl. 420; með því móti, in that way, Fms. i. 48, Fær. 2; með litlu móti, in a small degree, Finnb. 328; með minna móti, in a less degree, Sturl. i. 214; með því móti at ( in such a way that) þeir sóru eiða, cp. Lat. hoc modo, Fms. vi. 27; með öngu móti, by no means, Lat. nullo modo, i. 9; frá móti, abnormally, Grett. 92 A.

    Íslensk-ensk orðabók > MÓT

  • 7 VIÐ

    I)
    prep. with dat. and acc.
    I. with dat.
    hann sló honum niðr v. steininum, he dashed his head against the stone;
    hús liggja v. velli, the houses lie in ruins;
    kasta sér niðr v. velli, to cast oneself down on the ground;
    er inn efri kjöptr v. himni, en inn neðri við jörðu, the upper jaw touches the heaven, the lower the earth;
    hann hjó hann upp v. garðinum, he smote him close by the fence;
    skera af sér strenginn við øxinni, to cut the string, asunder against the axe;
    2) against, towards, of direction;
    horfa v. e-m, to look towards, face;
    3) along with (hann hafði marga smiðu v. sér);
    4) with, of an instrument (jarl hljóp upp v. sverði);
    5) among;
    gengu síðan í sæti sin v. öðrum mönnum, among other men;
    6) denoting barter, exchange, against, for (geta gull v. grjóti);
    7) denoting remedy, against (hjálpa e-m v. e-u);
    8) against, denoting contest, warding off (hafa liðsafla v. e-m);
    hafa (viz. afl) v. e-m, to be one’s match;
    9) ellipt. usages;
    stinga v. fótum, to stop;
    hrífa v., to catch hold;
    risa v., to withstand;
    hvatz hann fiðr v., whatsoever he may object;
    II. with acc.
    1) by, at, close to (sníða skeggit við hökuna);
    skjöldr við skjöld, shield to shield;
    v. Sandhólaferju, at Sandholferry;
    v. veginn, by the wayside;
    v. ána, by the river;
    draga segl v. hún, to hoist the sail to the top;
    festa e-n v. meið, tré, to fasten to a pole, tree;
    binda v. fót e-s, to bind up a broken leg;
    dró upp flóka v. austr, in the east;
    2) of time, towards, at;
    v. solar-setr, at sunset;
    v. sól, with the sun, at sunrise;
    v. aptan, towards evening;
    3) at, by (vera heima v. bú sitt);
    Hrútr var v. skip um sumarit, H. stayed by his ship during the summer;
    sitja v. stýri, to sit at the rudder;
    styðja sik v. e-t, to lean on;
    ganga v. staf, to walk with a staff;
    vera v. e-t, to be present at;
    sitja v. drykk, to sit at drink;
    í sýn v. bœinn, within sight of the town;
    5) denoting company, with (bauð þeim heim vill alla sína menn);
    v. annan, þriðja, fjórða mann, being two, three, four altogether;
    6) towards (a person or thing), respecting, regarding (mildr, blíðr, góðr v. e-n);
    til gæzlu v. e-n: for keeping, watching one;
    hræddr v. e-n, afraid of one;
    7) of cause, by, at;
    falla v. högg, to fall by a stroke;
    sigla v. stjörnuljós, to sail by starlight;
    verða reiðr v. e-t, to become wroth at;
    8) as compared with, set off against (þrjóta mun okkr illsku v. þik);
    eigi minna virðr en v. konunginn, of equal worth with the king;
    9) according to, after (gera klæði v. vöxt e-s);
    v. sik, in proportion;
    hann var skapaðr allr v. sik, well shaped, symmetrical;
    vita, hvat v. sik væri, to know what was the matter;
    10) denoting means, with, by (v. þessar fortölur);
    tendra eld v. e-t, to make fire by;
    11) ellipt. usages;
    bregða við, to start;
    hann þagði v., he remained silent;
    fá v. þrjú skip, to add three ships;
    þurfa v., to need;
    bjarga, hjálpa e-u v., to help, put right;
    koma e-u við, to bring about.
    (gen. -jar, pl. -jar), f. withy, withe; collar (viðjar af gulli).
    pers. pron. dual, we two.
    * * *
    1.
    f., gen. sing. viðjar, pl. viðjar, [Dan. vidje; Engl. withy; akin is víðir, q. v.]:— a withy or with; síðan var viðin ( a withy halter) dregin á hals honum, Fms. vii. 13 (see v. l.); þarmarnir urðu at viðu (sic) sterkri, Fas. iii. 34; ef röng eða viðjar slitna, Jb. 398; var enginn saumr í, en viðjar fyrir kné, of a boat, Fms. vii. 216; höggva tré til viðja, K. Þ. K. 88; viðjar af gulli ok silfri, on a dog, Hkr. i. 136, Fas. iii. 45; tún-svín þat er hringr, knappr eða við sé í rana, Grág. ii. 232; stjórn-við, the ‘rudder-withy,’ the strap in which the paddle-like rudder moved, like the ζευκτηρίαι in Act. Apost. xxvii. 40.
    2.
    pron. pers. dual (= vit), we two (see ek C); this spelling, which is also that of the oldest vellums, answers to the mod. pronunciation, passim: in mod. usage it has quite taken the place of the old plur. vér.
    3.
    prep., also used ellipt. without its case, or simply as an adverb; við is a curtailed form of viðr, which latter form remains in a few compds, even in mod. usage, thus, viðr-eign, viðr-kenna, viðr-nefni, viðr-lífi, viðr-væri; when found singly, við is the common form in Icel.; but as in MSS. it is commonly abbreviated, v̾, the two forms are hardly distinguishable; við, however, is received as the usual form, viðr being more freq. in Norse vellums, and in some later Icel. vellums imitating the Norse spelling: [Goth. wiþra = πρός; A. S. wider; cp. Scot. wither-shins; O. H. G. widar; Germ. wieder; but Engl. with; Dan. ved; Swed. wäd]:—against, towards, etc.
    WITH DAT.
    A. Against, denoting a leaning or resting on, striking against, or the like; hann hjó hann upp við garðinum, smote him standing against the wall, Nj. 120; stinga höndum við berginu, Symb. 59; ganga við brekkunni, up-hill, against the hill, cp. Lat. adversus montem, Valla L. 212; skjóta við honum skildinum, Fms. i. 44; ljósta skildi við kesjunni, Eg. 378; hann spyrndi við svá fast … spyrna við grunni, Edda 36; kasta sér niðr við vellinum, Nj. 58; leggja e-n við velli, Boll. 344; slá honum niðr við steininum, dashed his head against the stone, Finnb. 292; hann drap hann við borðinu, Korm. 236; hjó af honum höfuð við stokkinum, Fas. ii. 285; ok lagði (þá) við stokki, Am. 73; hús liggja við velli, lie down in ruins, Fms. iii. 144; er hinn efri kjöptr við himni enn hinn neðri við jörðu, the upper jaw touching the heaven, the lower the earth, Edda 41; skera af sér strenginn við öxinni, rubbing it against the axe, Nj. 136; vóru segl hans at sjá við hafi, the sails were seen out at sea, far in the offing, Fas. ii. 403.
    II. against, towards, of direction; gapa við tunglinu, Fas. iii. 622; horfa við e-m, to look towards, face, Eg. 293; horfa baki við e-m, Hkr. iii. 384; líta við e-m, Nj. 132, Fms. i. 125, vii. 314; horfa vid landi, A.A. 24; snúa baki við e-m, Fas. i. 296; snúask við e-m, Hkr. ii. 120.
    III. along with, with, denoting company; hann hafði við sér harpara einn, Str. 57; hann hafði marga smiðu við sér, Fms. ix. 377; fór Margaðr ok Guthormr við honum, Hkr. iii. 113; at Ástríðr mundi vera við feðr sínum, i. 188; er hér ok Sigurðr við jarli, Fms. ix. 327; hann var þar upp fæddr við henni, x. 421; bjóðum vér þér við Hákoni þangat, ix. 252; ferr heim við sínum mönnum, Rd. 312; fór hann við liði sínu, Hkr. iii. 44; við hundrað skipum, Fas. i. 461; gengr síðan í sæti sín við oðrum mönnum, Fms. x. 17; bað biskup ríða við sér (= með sér), 6.
    2. with, of an instrument; jarl hljóp upp við sverði, Fms. ix. 340; sjau menn við vápnum, viii. 14; gengu tveir menn við merkjum, x. 15: the phrase, eiga, ala, geta barn við kouu, Grág., Fms. i. 113, iii. 110, Ld. 102, Eg. 31; merrin fékk við þeim hesti, Landn. 195.
    3. spec. usages; við góðum vinskap, Boll. 362; halda vináttu við föstum trúnaði, Fms. ix. 375; at þær sagnir muni vera við sannindum, true, viii. 6; at berjask við honum eðr við honum lífit láta, ix. 332; fara við herskildi … eyða land við eldi, x. 134; ausa e-t við moldu, Hkr. i. 220; skipuðu mörgum hlutum við (with, among) sínum mönnum, Fms. x. 91; gengu síðan í sæti sín við öðrum mönnum, among other men, 17; skreiðask fram við (= með) landinu, viii. 437.
    4. = ok, with, together with; Þórr við Grimni = Th. and G., Hallfred; höfuð við hjarta, head and heart, Kormak.
    B. METAPH. USAGES:
    I. denoting barter, exchange, against, for (like Gr. ἀντί); gefa gull við grjóti, Fas. iii. 45; selja við verði, Fms. i. 80; seldu mik við hleifi, Hm.; við litlu verði, Eg. 100; við fémútu, Nj. 215; meta e-t við silfri, Fms. x. 5; gefa margra manna líf við yðvarri þrályndi, iv. 194.
    2. denoting remedy, against; beiti við bit-sóttum en við bölvi rúnar, Hm. 140; hjálpa e-m við e-u, to help against, passim.
    II. against, denoting contest, warding off, withstanding; hafa afla við e-m, Lv. 43; hafa liðs-afla, liðs-kost við e-m, Ld. 372, Hkr. i. 272: ellipt., hafa (viz. afi) við e-m, to be one’s match, Lv. 109; þótti sem engi mundi hafa við þeim í vígi, Nj. 89; eg hefi ekki við þér, I cannot lift with (i. e. am no match for) thee; ábyrgjask e-t við e-u, Grág. ii. 216, 364; forða e-m við háska, Edda i. 116; halda þá við ágangi Hákonar, Fms. i. 224; varðveita e-n við e-u, Grág.; ekki hélzk við þeim, Eg. 125; rísa við e-m, Sturl. ii. 119; vera búinn, van-búinn við e-m, Ld. 324; sat hann þar við áhlaupum Dana, Fms. i. 28; vinna við sköpum, Fas. i. 199; sporna við e-u, göra við e-u, see göra, sporna; ef þat nemr við förinni, Ld. 70 (see nema A.I. 7, 8); mæla við e-u, Hkr. ii. 198; tölðu allir við förinni, Greg. 28; setja hug sinn við e-u, Fms. x. 232; kveða nei við e-u, Sturl. i. 27; drepa hendi við e-u, Hkr. ii. 164; reiðask við e-u, Nj. 182; e-m ríss hugr við e-u, Fas. i. 30; mér býðr við e-u, to loathe; sjá við e-u, to shun; varna við e-u, to beware of; vera hætt við e-u, in danger of, Ísl. ii. 262; ú-hætt við e-u, safe, Landn. 319.
    III. with verbs;liggja við e-u, to lie on the verge of; honum lá við falli, Fas. iii. 261; búið við skipbroti, Ísl. ii. 245; honum var við andhlaupi, Eg. 553; sjá, horfa, líta … við e-u, to look towards; taka við e-u, to receive; búask við e-u, to prepare for, expect, Ld. 106; verða vel, ílla, við e-u, to behave well, ill, on some occasion; komask við veðri, see veðr.
    IV. ellipt. usages; þeir snerusk þá við, turned round, facing, Nj. 245; hón drap við hendi, Lv. 38; hann laust við atgeirinum, Nj. 84.; hann stakk við forkinum, Eg. 220; hann stakk við fótum, stopped, Finnb. 300; hrífa við, to catch hold, Bs. i. 197, 423, Gísl. 125; búask við, to make oneself ready; göra við, to resist; rísa við, to withstand, Fs.; at ek bjóða við tvenn verð, Ld. 146; hvatz hinn fiðr við, whatsoever he may object, Nj. 99; taka við, to begin where another stops; þú skalt gefa mér við ( in return) verjuna, Fbr.
    WITH ACC.
    A. By, at, close to:
    I. denoting proximity; skjöldr við skjöld, shield to shield, in a row, Nj. 125; skip við skip, Ó. H. (in a verse); samnask hlutr við hlut, Rb. 108; hálsinn við herðarnar, Ld. 40; sníða skeggið við hökuna, Eg. 564; við bryggju-sporðinn, Fms. i. 14; grafa barn við kirkju-garð út, K. Þ. K.; uppi við fjallit, Eg. 137; við Sandhóla-ferju, Nj. 29; við vaðit, 83; við veginn, by the way-side, Fb. ii. 330; hér við ána, by the river, Ld. 46; búa við Þjórsá, Nj. 93; liggja við land, Fms. i. 14; við Ísland, Grág.; binda stein við hálsinn, Ld. 154; draga segl við hún, hoist sail to the top, Hkr. ii. 6; reka spora við eyra e-m, Nj. 82; festa e-n við meið, tré, to fasten to a pole, a tree, Glúm. 391; nísta við gólfit, to pin it to the floor (see nista); binda við fót e-s, to bind up a broken leg, Bárð. 167; dró upp flóka við austr, in the east, Vígl. 22.
    2. temporal, towards, at; við vetr sjálfan, Fms. ii. 97; Krók. 51 C; við sólar-setr, Fas. i. 514; við sól, with the sun, at sunrise. Eg. 717; við aptan, towards evening, Grág. (Kb.) ii. 143; við þat sjálft, at that moment, Fms. xi. 432; bregða í kross við hvert orð, at every word, K. Þ. K.; vera við aldr, to be stricken in years, Eb. 18, Ísl. ii. 192, Fms. ii. 81; ef barn er við dauða, on the point to die, N. G. L. i. 345; við sjálft, on the verge of (see sjálfr); við váða sjálfan, búið við geig, on the verge of, Eg. 158; Grettir var við svefn, just asleep, Grett. 127.
    3. phrases, við svá búit, after all done, often with the notion of ‘in vain, nothing having been done’ (búa B. II. δ); fóru við þat heim, Fms. i. 54, ix. 469, Nj. 127; skildu við þetta, 260, Ísl. ii. 217.
    II. at, to; Hrútr er við skip, Nj. 4; Hrútr var við búð, 79; vera heima við bú sitt, 215; hanga upp við siglu-rá, Fas. iii. 659; bundinn við staf, Eg. 232; fastr við altara, fastened to the altar, Vm. 110; styðja sik vid e-t, to lean on, Fms. ix. 512; sitja upp við hægindit, leaning on it, Ld. 16; sitja upp við vegginn, Nj. 153; ganga við staf, 219; ganga við tréfót, Eb. 66; styðjask við höndina, Fas. i. 228; rísa upp við olboga, Þórð. 15; sitja við stýri, at the rudder, Eg. 385; hafa barn við brjóst, to have a bairn at breast, N. G. L. i. 340; leggja, bæta, auka, við e-t, to add to; blanda við e-t, to mix with; vera við e-t, to be present at, Ld. 92, Eg. 540; sitja við drykk, mat, to sit at drink, meat, Eg. 303, 420.
    III. denoting association, together with; vera samþingi, samfjórðungs við e-n, Grág. ii. 237; vera saman við e-n, vera samvista við e-n, eiga samneyti við, vera sammæðr við e-n, passim; vera utan-fjórðungs við víg, Grág. ii. 89; vera við e-t riðinn; þeir vildu eigi vera hér við heiðna menn, Íb. 4; búa við e-n, Gísl. 17.
    2. direction; í sýn við bæinn, Fas. ii. 507; í örskots-helgi við garðinn, Grág.; standa í höggfæri við e-n, Nj. 97; við þat lík at lifa, Hm.
    IV. denoting company, with; bauð þeim heim við alla sína menn, Vígl. 27; riðu við sextigi manna, Nj. 10, 213, Ld. 164; gékk á land við einn svein, Fms. ix. 502; sækja land við útlendan her, Hkr. i. 198; við fá, marga … menn, Fas. i. 35; the phrase, við annan, þriðja fjórða … mann (see annarr I. 1); þú ert hér kominn við svá mikit fé, Ld. 112; sækja mál við níu búa, Grág.; við váttorð, Kb. i. 103; leyfa e-t við vitni, Ld. 104; bjóða e-t við váttorð, in the presence of, by witnesses, Nj. 243.
    B. METAPH. USAGES:
    I. towards a person or thing, respecting, regarding; hryðja við aðilja, Grág. (Kb.) i. 127; missa fjár síns við þjóf, Grág.; skilja við e-n, to part with (see skilja); til metnaðar við sik, Edda i. 20; til huggunar við sik, Ld. 228; til þjónustu við e-n, Eg. 28; til gæzlu við e-n, for keeping, watching one, Ld. 152; ganga, koma, fara til fundar, til móts … við e-n, 62, 90, Nj. 4, Eg. 101; mildr, blíðr, léttr, kátr, ástúðigr, góðr, harðr, grimmr, reiðr, harðráðr, stríðr, … við menn, mild … towards, Nj. 2, 47, 48; víkjast undan við e-n, Ld. 42; fyrir kapps sakir við e-n, til liðveizlu, hjálpar … við e-n, Eg. 44, Nj. 75; sýna vinskap, halda vinskap við e-n, Ld. 150; leggja ást við e-n, 34; líka vel, ílla við e-n, Nj. 53; eiga eyrindi við e-n, Eg. 260; eiga orð við e-n, 255; hafa lög við e-n, Nj. 106; tala, mæla, ræða, segja, spjalla við e-n, to talk, speak … with a person, passim; skipta, eiga, … við e-n, to deal… with; berjask, deila við e-n, to fight with, against; göra e-t við e-n, so to act with, Greg. 43; reyna e-t við e-n, to contend with one, Nj. 46, 94, Edda i. 106; hafa misgört við e-n, Fms. viii. 103; láta vaxa óþokka við e-n, Nj. 107; tilför við Gunuar, 101; mála-tilbúnaðr við e-n, 100; sekr við e-n, útlagr við goða, Grág.
    2. hræddr við e-n, afraid of one; verða varr við e-t, to perceive; vanr við e-t, used to a thing; hann var svá vanr við vini sína, Fms. viii. 220; fella sik við e-t, kunna við e-t, to apply oneself to, to like.
    II. of cause, by, at; falla við högg, to fall by a stroke, Nj. 163; hrata við lagit, Eg. 379; vakna við e-t, Fas. ii. 116; vakna við draum; verða glaðr, reiðr, hryggr, úkátr … við e-t, to become glad, wroth … at, Íb. 10, Eg. 102, 321, passim; bregða sér við e-t, Ld. 190: by, við minn atbeina, Fms. vi. 66; við samþykki e-s, Eg. 165; við ráð e-s, Grág. (Kb.) ii. 30; gört þat við einræði þitt, Ld. 188; et þat at vánum við skaplyndi Þorgeirs, Nj. 255; hlaða seglum við mikinn háska, with great danger, Korm. 168; sigla við stjörnu-ljós, to sail by star-light, Fms. i. 24; lesa við ljós, to read with a light; búa sik við skart, to dress fine.
    III. as compared with, set off against; sex sær við kú, Grág. i. 502–504; selja, virðing sína við íllgirni þínaa, Eb. 160; þrjóta mun mik íllsku við þik. Hkr. i. 322; mik skortir við hann, Nj. 90; hafa afta við e-n, Eg. 187; eigi minna virðr enn við konunginn, i. e. of equal worth with the king, Fms. xi. 45; er þetta við mikla fémuni, Hrafn. 19; fjórðungi skerð við goðorð önnur, Grág. (Kb.) i. 211; Skotland er þriðjungr ríkis við England, Nj. 266; þriðjung við liðsmenn, Eg. 57; at þriðjungi við ykkr, Ld. 102; helming við hann, Fms. i. 22; gaf þeim hálfar tekjur við sik, 7.
    IV. við þann kost, on that condition, Grág. (Kb.) i. 233: of medicine, for, við svefnleysi, við orms-bit, við offeitan kvið …, Lækn.: in mod. usage dat., and so in Hm. 138.
    V. denoting fitness, proportion; göra klæði við vöxt e-s, Eg. 516; við þeirra hæfi, 109; er þat ekki við þitt æði, Ld. 298; vera við alþýðu-skap, Fs. 63; við sik, in proportion, B. K. 8; neyta skógar við sik sem þarf, Grág. ii. 292; þat er hann má eigi sjálfr við sik njóta, himself alone, 623. 21; hann var skapaðr allr við sik, well shaped, symmetrical, Fas. i. 173; fagrt ok allt vel við sik, Fms. x. 321; veðrit vesnaði en nátt-myrkr á við sik. Bjarn. 52; vita hvat við sik væri, to know what was the matter, Fms. xi. 11, Fas. ii. 516; leggja mál við tré, Ld. 316; draga kvarða við lérept, vaðmál, Grág. i. 497, 498.
    VI. with, by, denoting means; tendra eld við fjallrapa, to light fire with, Bs. i. 7; við þessar fortölur, Ld. 204; kom svá við umtölur góðra manna, Nj. 267; við áskoran þína, 258; mýkjask við e-t, Fms. v. 239; húð skorpnuð við eld, Nj. 208.
    VII. with verbs; lifa við skömm, meizlur, harm, lifa við slíka harma, to live with or in shame, sorrow, Nj. 92, Hkr. ii. 107, Eg. 604, Ld. 332; leika við e-n, Nj. 2; kaupa við e-n, Grág.; binda við e-t, to bind, fasten to; sætta, rægja, friða e-n við e-n, Eg. 226, Grág. ii. 99; tala, … við e-n, to speak, deal … with, Nj. 2, 197, Ld. 22 (see I); hefja upp bónorð við e-n, Eg. 38; leita eptir við e-n, leita ráða við e-n, eiga hlut at við e-n, Nj. 75, 101, 213, Eg. 174; fæða, lifa, fæðask, ala, búa, bjargast, við e-t, to feed, live, subsist … on, Edda i. 46, Fms. i. 226, v. 219, Nj. 236, passim; vera við e-t, to be present at, and metaph. to enjoy, Hom. 87, Edda (pref.); nema lyfsteinn sé við riðinn, Ld. 250; hann brá upp við fætinum (viz. við lagit), Nj. 264; binda við e-t, to bind to, Fms. ix. 358; at þeim heimilum ok í örskotshelgi við (viz. þau) á alla vega, Grág. (Kb.) i. 88; þar við, hér við, at engi mundi þar þora við at etja, Nj. 89.
    2. hagr við e-t, skilful at; kunna vel við e-t, id.; skjarr við skot, Ls.; temja, venja, … við e-t; drekka við sleitur (see sleita); kveða við raust, Sturl. iii. 317, Eg. 554; syngja vid tón, Sturl. iii. 210; búa sik við skart, skikkja búin við gull, Fms. x. 199; skyrta saumuð við gull, embroidered with, Fas. ii. 529; glóa við gull, to glow or gleam with gold, Lex. Poët.
    VIII. elliptical or ad- verbial usages; bregða við, to start; hann þagði við, remained silent, Nj. 2; verða bilt, felmt við, Ísl. ii. 274, Nj. 105; fá við þrjú skip, to add three ships, Fms. xi. 73; jók nú miklu við, it waxed much, Ld. 54; kveða við, gella við, to scream, yell; þurfa við, to need, Nj. 74; njóta e-s við, to enjoy, 85; komask við, to be touched; leita við, to try; bera við, to happen (see bera); koma við, to touch; standa, bíða við, to stop a bit; nema við, to hinder, cause a hindrance; kunna við, to like; koma e-u við, to bring a thing about, 101; ef ek viðr um kæmumk, if I could manage it, Hbl.; bjarga e-u við, hjálpa við, to help, put right; reisa við, rétta við, to raise up again, put right; kannask við, to recognise; vera við staddr, to be present, = við e-t staddr.
    IX. in recipr. phrases, talask við, eigask við, fásk við, etc., to speak … to one another, where the object is suffixed to the preceding verb.
    X. with an adverb or particle, of direction; upp á við, niðr á við, upwards, downwards; vestr á við, Fas. ii. 244; móts við, towards; á við, equivalent to (það er á við tvær merkr); austan við, vestan við, sunnan við, fram við, inn við, etc., followed by an accusative.

    Íslensk-ensk orðabók > VIÐ

  • 8 FÁ

    * * *
    I)
    (fæ; fekk, fengum; fenginn), v.
    1) to grasp with the hands, get hold of;
    hón hefir fengit einn stein, she has taken a stone;
    2) to take, capture (fengu þeir Gunnar);
    3) to get, gain, win;
    sá fær er frjár, he that woos wins;
    fá fljóðs ást to win a woman’s love;
    hann bað konunnar ok fekk heitit hennar, he asked the woman in marriage and got the promise of her hand;
    fá sitt eyrindi, to accomplish one’s errand;
    fá haærra hlut, to get the better of it;
    fá góðar viðtökur, to get a good reception;
    fá skilning á e-u, to get knowledge of;
    fá úsigr, to be defeated;
    fá skaða, to suffer harm;
    fá úvit, to fall senseless, to faint;
    fá líflát, to fall lifeless;
    fá bana, to come by one’s death;
    5) to get, procure;
    hann fekk sér gott kvánfang, he got a good wife;
    6) to give, deliver to one, put into one’s hands;
    fá mér (give me) leppa tvá ór hári þinu;
    fáit nú konungi festu (give the king bail) þá er honum líki;
    fá e-m sök, to charge one;
    var sá sveinn fenginn í hendr okkr, delivered into our hands;
    fá e-m e-t at geyma, to give a thing into one’s charge (= fá e-m e-t til geymslu);
    7) with pp. following, to be able to;
    fá e-n veiddan, to be able to catch one;
    hon fœr með engu móti vakit þá, she could by no means awaken them;
    þeir munu mik aldri fá sótt, they will never be able to overcome me;
    fengu þeir honum ekki nát, they could not catch him: skaltu hvergi fá undan hokat, thou shall have no chance of sneaking away;
    hann fekk þó eigi víss orðit, he could not make out for certain;
    8) with gen., to get, take, gain, win;
    þeir fengu fjár mikils, they took a rich booty;
    vel er þess fengit, it is well earned, well done;
    hann var eigi skáld, ok hann hafði ei þeirrar listar fengit, he had not received that gift: fá verðar, to take a meal;
    hann tekk sér sveitar (he raised a band) ok gørðist illvirki;
    fá konu, to get a wife, marry (hon var átján vetra, er þorsteinn fekk hennar);
    9) to conceive, of sheep and cattle (fá burðar, lambs);
    10) to touch, affect;
    þat fekk mikils hinum hertekna manni, it touched the captive deeply, þá fær þorbirni svá. mjök (Th. was so much moved), at hann grætr;
    11) impers., one can get or find;
    vápn svá góð, at eigi fær önnur slík, that the like are not to be got;
    at varla fái vitrara mann, that a wiser man is hardly to be found;
    also, one may or can (do something);
    þat skip fær vel varit eldi, that ship can well be guarded against fire;
    12) with preps.:
    fá af sér (with infin.) to bring oneself to;
    þeir fengu af verra, they got the worse of it;
    fá at veizlu, brúkaupi, blóti, to get provisions for a feast (hann fekk at blóti miklu);
    sá dagr er at jólum skal fá, the day when preparations are to be made for Yule (cf. atfangadagr);
    faðir Móða fekk á þremi, the father of M. caught hold of the brim;
    fá e-n, to touch, affect one, move (opt fá á horskan lostfagrir, litir);
    láta e-t á sik fá, to be (deeply) affected by, take it to heart;
    drykkr fær á e-n, the drink intoxicates one (er drykkr fekk á Hákon jarl);
    fá í e-t, to take hold of, grasp with the hand (= fá á e-u);
    forðuðu fingrum, fengu í snœri, they took hold of the strings;
    fá e-t or e-s til, to get, procure (var kirkja gör ok kennimanna til fengit);
    fá e-n til at gøra e-t, to get one to do a thing;
    þeir fengu menn til at ryðja skip sitt, they got men to clear their ship fá til e-s, to lay hold of;
    þar var fjöld fjár, fengu til margir, there was wealth of money, and many took a share of it;
    13) refl., fást í e-u, to be busy, exert oneself, engage in a matter (dróttningin mátti þar ekki í fást);
    Helgi leitaði þá, ef Sigurðr vildi í fást við Þorvald, if S. would try with Th.;
    segir hann ljúga ok fást í rógi, and deal in slander;
    fást við e-t = f. í e-u;
    f. við e-n, to have to do with, to contend with one (H. segist þá vilja … fást eigi við fjánda þenna);
    to wrestle (grapple) with one (skaltu fást við blámann várn).
    (fá, fáða, fáðr), v. to draw, paint;
    vér höfum fáða unga brúði á vegg, we have painted the young bride on the wall;
    gulli fáðr, gilded.
    * * *
    1.
    pret. sing. fékk, sometimes spelt feck or fieck, pl. fengu; pres. fæ, 2nd pers. fær, mod. færð, pl. fám, mod. fáum; pret. subj. fengja, mod. fengi; pres. fá, mod. fái; imperat. fá; sup. fengit; part. fenginn: the forms fingit, finginn, and pret. fingu (cp. Germ. fingen) are obsolete, but occur in some MSS. (e. g. Arna-Magn. 132 and 122 A): the poets rhyme— Erlingr var þar finginn; with the neg. suff., fær-at, fékk-at, Lex. Poët.: [Goth. fahan and gafahan = πιάζειν, καταλαμβάνειν; A. S. fón; Hel. fâhan; Germ. fahen, whence fahig = capax; in the Germ., however, the nasal form fangen prevailed, but in the Scandin., Swed., and Dan. få or faae; the Dan. fange is mod. and borrowed from Germ.; Icel. fanga is rare and unclass. and only used in the sense to capture, whereas fá is a standing word; the ng reappears in pl. pret. and part. pass. fengu, fengit, vide above; cp. Old Engl. fet, mod. fetch]:—to fetch, get, etc.
    1. to fetch, catch, seize; fengu þeir Gunnar, they fetched, caught G., Akv. 18; Hildibrandr gat fengit kirkju-stoðina, Sturl. i. 169; hón hefir fengit einn stein, she has fetched a stone, Ísl. ii. 394; fá á e-u, to get hold of, grasp with the hand, faðir Móða fékk á þremi, Hým. 34.
    β. also, fá í e-t, to grasp; fengu í snæri, they grasped the bow-strings, bent the bow, Am. 42; hann fékk í öxl konungi, he seized the king’s shoulder, Fms. viii. 75.
    γ. to take, capture, but rare except in part.; hafði greifi Heinrekr fengit Valdimar, Fms. ix. 324; verða fanginn, to be taken, Germ. gefangen werden, i. 258, Stj. 396.
    2. to get, gain, win, with acc. of the thing; sá fær er frjár, he who wooes will win (a proverb), Hm. 91; hann skal fá af Svart-álfum, he shall get, obtain from S., Edda 69; fá brauð, mat, drykk, Fms. x. 18; þat fékk hann eigi af föður sínum, xi. 14; bað konunnar ok fékk heitið hennar, he wooed the woman and got her hand, Edda 23; fá sitt eyrindi, to get one’s errand done, Fms. i. 75; fa fljóðs ást, to win a woman’s love, Hm. 91; fá hærra hlut, to get the better, 40; ek ætla at fá at vera yðvarr farþegi, Ld. 112; hence fá, or fá leyfi, to get leave to do a thing: eg fæ það, fékk það ekki, fá að fara, etc.: Icel. also say, eg fæ það ekki af mér, I cannot bring myself to do it.
    β. to suffer, endure; fá úsigr, to get the worst of it, Fms. iv. 218; sumir fengu þetta ( were befallen) hvern sjaunda vetr, Sks. 113; fá skaða, to suffer a loss, Hkr. ii. 177; fá úvit, to fall senseless, Nj. 195; fá líflát, to fall lifeless, Grág. i. 190; fá bana, to come by one’s death, Nj. 110.
    γ. fá góðar viðtökur, to get a good reception, Eg. 460, 478, Fms. iv. 219; sá mun sæll er þann átrúnað fær, blessed is he that gets hold of that faith, Nj. 156; hann hafði fingit úgrynni fjár, Fms. xi. 40; fá skilning á e-u, to get the knowledge of a thing, i. 97.
    3. to get, procure; þá fékk konungr sveitar-höfðingja þá er honum sýndisk, Eg. 272; ek skal fá mann til at biðja hennar, Fs. 88; þeir fengu menn til at ryðja skip, they got men to clear the ship, Nj. 163; mun ek fá til annann mann at göra þetta, I will get another man to do it, 53; fá sér bjargkvið, Grág. i. 252; hann fékk sér gott kván-fang, Fms. i. 11; fám oss ölteiti nökkura, let us get some sport, vii. 119; fá sér (e-m) fari, to take a passage, vide far; fengu þeir ekki af mönnum, they could fetch no men, ix. 473; þeir hugðusk hafa fengit ( reached) megin-land, vii. 113.
    4. fá at veizlu, blóti, to get provisions for a feast, etc.; hann fékk at blóti miklu, Landn. 28; lét Þorri fá at blóti, Orkn. 3; Þórólfr Mostrar-skegg fékk at blóti miklu, Eb. 8; er fengit at mikilli veizlu, Fas. i. 242; var síðan at samkundu fingit, a meeting was brought about, 623. 52; sá dagr er at Jólum skal fá, the day when preparations are to be made for Yule, K. Þ. K. 110, hence atfanga-dagr, the day before a feast, q. v.; þá var fengit at seið, Hkr. Yngl. S. ch. 17.
    II. to give, deliver to one, put into one’s hands; hér er eitt sverð, er ek vil fá þér, Ísl. ii. 44; fá mér (fetch me, give me) leppa tvá ór hári þínu, Nj. 116; þá er keisarinn hafði fingit honum til föru-neytis, Fms. xi. 40; konungr fær honum veizlur, Eg. 27; horn þat er Bárðr hafði fingit Ölvi, 207; fáit nú konungi festu ( give the king bail) þá er honum líki, Fms. iv. 268; fá e-m sök, to charge one, Sks. 708; var sá sveinn fenginn í hendr okkr, delivered into our hands, Fms. i. 113; fékk hann búit í hendr Valgerði, iii. 24, Nj. 4; honum fékk hverr maðr penning til, Íb. 5; hon fékk biskupinum tuttugu mánaða mataból, B. K. 125; fá e-m e-t at geyma, to give a thing into one’s charge, Stj. 177; fá þá sonum þínum í hendr til geymslu, id.
    III. metaph. with a following pass. part. or sup. to be able to do; hón fær með engu móti vakit þá, she could by no means awaken them, Fms. i. 9; þú fékkt ekki leikit þat er mjúkleikr var í, vii. 119; þeir munu mik aldri fá sótt, they will never be able to overcome me, Nj. 116; ok fáit þér hann eigi veiddan, if you cannot catch him, 102; hann fékk engi knút leyst, Edda 29; fengu þeir honum ekki náð, they could not catch him, Fagrsk. 167; at Vagn mun fá yfir-kominn Sigvalda, that V. will overcome S., Fms. xi. 96: skulu vér þá freista at vér fáim drepit þá, i. 9; skaltú hvergi fá undan hokat, thou shalt have no chance of sneaking away, xi. 61; fá gaum gefinn at e-u, to take heed to a thing. Fas. ii. 517; menn fingu hvergi rétt hann né hafit, Eg. 396; at þeir mundu komit fá til lands hvalnum, Grág. ii. 381; en fékk þó eigi víss orðit …, but he could not make out for certain …, Fms. x. 170.
    β. to grow, get, become; Hjörleif rak vestr fyrir land, ok fékk hann vatnfátt, he became short of water, Landn. 34: of travellers, to fall in with, etc., þar fengu þeir keldur blautar mjök, they got into bogs, Eb. 266; þeir fengu hvergi blautt um Valbjarnar-völlu, Sturl. ii. 50; fengu þeir veðr stór, they met with foul weather, Eg. 160.
    IV. with gen.,
    1. to take, gain, earn, win; renna þeir á land upp, ok fá mikils fjár, Fms. v. 164; þeir fengu fjár mikils, they took a rich booty, Nj. 137; gáðu þeir eigi fyrir veiðum at fá heyjanna, ok dó allt kvikfé þeirra um vetrinu, Landn. 30; vel er þess fengit, it is well earned, well done, 7; nú mun ek fara þessa ferð ef þú vill; hann segir, vel er þess fengit, well done, said he, Fas. ii. 517; hann var eigi skáld, ok hann hafði eigi þeirrar listar fengit, he had not got that gift, Fb. i. 214; at þá mundi þykkja fengit betr, people would think that it suited better, Nj. 75; fá verðar, to take a meal, Hm. 33; hann fékk sér sveitar ( raised a band) ok görðisk illvirki, 623. 15: but chiefly in the phrase, fá konu, to get a wife, marry; Haraldr fékk þeirrar konu, Fms. i. 4; at ek munda fá þín, that I should get thy hand, Nj. 24; betr er þá séð fyrir kosti systur minnar at þú fáir hennar (gen., i. e. that thou marry her), en víkingar fái hana (acc., i. e. to fetch, capture her) at herfangi, Fs. 8; hón var átján vetra er Þorsteinn fékk hennar, Ísl. ii. 191.
    2. to conceive, of sheep, cattle; fá burðar, Stj. 97; er hann (sauðrinn) fær lambs, Skálda 162: absol., við þeim hafði hón (the mare) fengit, Landn. 195; at eigi fái ær við, Grág. i. 418, (cp. fang, fetus.)
    3. denoting to affect, touch, etc.; þat fékk mikils hinum hertekna menni, it touched much the captive, Orkn. 368: svá fékk honum mikils, at hans augu vóru full af tárum, Fms. i. 139; henni fékk þetta mikillar áhyggju, it caused her great care, iv. 181; fær honum þat mikillar áhyggju ok reiði. Nj. 174; nú fær mér ekka (gen.) orð þat þú mælir, Skv. 1. 20; fá e-m hlægis, to make one a laughing-stock, Hm. 19: even with acc. or an adv., þá fær Þorbirni svá mjök (Th. was so much moved) at hann grætr, Hrafn. 13.
    β. fá á e-n, to affect, chiefly of intoxicating liquors; er drykkr fékk á Hákon jarl, when the drink told on earl Hacon, Magn. 508; fær á þá mjök drykkrinn, Fms. xi. 108; aldregi drakk ek vín eðr annan drykk svá at á mik megi fá, Stj. 428; en er á leið daginn ok drykkr fékk á menn, Fms. vii. 154; drykkr hefir fengit yðr í höfuð, Fas. i. 318; á-fengr or á-fenginn, q. v.
    γ. opt fá á ( entice) horskan, er á heimskan né fá, lostfagrir lítir, Hm. 92.
    V. impers. to be got, to be had, cp. Germ. es giebt; vápn svá góð, at eigi fær önnur slík (acc.), so good, that the like are not to be got, Nj. 44; at varla fái vitrara mann, a wiser man is hardly to be found, Sks. 13; eigi fær þat ritað, it cannot be recorded, viz. being so voluminous, Fms. viii. 406; þat skip fær vel varit eldi, that ship can well be guarded against fire, ix. 368; svá mikill herr at varla fékk talit, a host so great that it could hardly be numbered, xi. 261 (Ed. fékst wrongly).
    VI. reflex. in the phrase, fásk í e-u, to be busy, exert oneself in a matter; drottningin mátti þar ekki í fásk, Fms. x. 102; Helgi leitaði þá ef Sigurðr vildi í fásk við Þorvald, if S. would try with Th., Fb. i. 379; vildir þú fásk í því sem þér er ekki lánat, 215; segir hana ljúga ok fásk í rógi, ( and deal in slander) fyrir höfðingjum, Karl. 552.
    β. fásk við e-n, to struggle against; ef nokkut væri þat er hann mætti við fásk, which he could try, Grett. 74 new Ed.: to wrestle with, skaltú fásk við blámann várn, Ísl. ii. 444; um fangit er þú fékksk við Elli, when thou strugglest against Elli, Edda 34; at Þorleikr ætti lítt við elli at fásk, Ld. 160; fámsk vér eigi við skrafkarl þenna, let us have naught to do with this landlouper, Háv. 52; ok fásk eigi við fjánda þenna lengr, Ísl. ii. 45; fást um e-t, to make a fuss about a thing: the passage, Hrólfi fékksk hugr, Fas. iii. 203, is prob. an error for Hrólfi gékksk hugr, H. was moved: the phrase, fásk þú at virði vel, take thou a good meal, Hm. 117.
    2. as a pass., esp. in the sense to be gotten; sumt lausa-féit hafði fengisk ( had been gotten) í hernaði, Fms. i. 25; at honum fengisk engi fararbeini, that no means of conveyance could be got, Grág. i. 298; eigu þeir þat allt er á (aðilðunum) fæsk, all the fines that accrue from the aðilð, 281; fékksk þat, it was obtained, Jb. 17; er hljóð fékksk, when silence was obtained, so that he could speak, Fms. i. 34: ef þeir fásk eigi, if they cannot be taken, Odd. 12 (very rare); sem úviða muni þinn jafningi fásk, thy match is not easily to be got, Nj. 46.
    VII. part. fenginn as adj. given to, fit to; ok er hann vel til þess fenginn, Fms. vi. 389; Jón var mjök fenginn ( given) fyrir kvenna ást, Bs. i. 282; fæsk eigi því níta, it cannot be denied, Am. 32.
    2. again, fanginn denotes captured, hence taken by passion; fanginn í ílsku, Fb. i. 280.
    2.
    ð, part. fát, fáð or fáið, cp. fáinn or fánn; a contracted verb = fága:—to draw, paint, Fms. v. 345; gulli fáðr, gilded, Gísl. 21; fá rúnar, to draw runes, magic characters, Hm. 143; vér höfum fáða unga brúði á vegg, we have painted the young bride on the wall, Landn. 248 (from a verse about the middle of the 10th century): of precious stuffs, fáð ript, Skv. 3. 63.

    Íslensk-ensk orðabók > FÁ

  • 9 megn

    I)
    n. strength, = megin, máttr( hann hafði fjogurra manna m.); um m. e-m, beyond one’s strength; þetta mál er nökkut þér um m. með at fara, is rather too much for you.
    a. strong, mighty (megnt mannfall); með megnu hugskoti, with a strong mind.
    * * *
    1.
    n. = megin, a contr. form, strength; likams megn, Bs. i. 317; megn ok frækleik, Fms. x. 256; hann hafði fjögurra manna megn, Háv. 54; af Guðs megni ok af krapti ens helga kross, Fms. x. 417; treysta á mátt ok megn = mátt ok megin, Or. 24; deila megn við e-n, to contend with, Lil. 8; var í því mest megn, it went to the highest pitch at Yule time, Bs. ii. 21: the phrase, um megn, beyond one’s strength, power; kasta steini um megn sér. Eg. 473; þetta mál er nokkut þér um megn með at fara, Fms. vi. 18; þat ráð mun þér verða um megn, 151; Guði er ekki um megn at reisa hann upp af dauða, Stj. 132; yfir megn, id., Bs. ii. 162, 175.
    COMPDS: megnlauss, megnlítill.
    2.
    adj. main, strong, mighty; var þá megnt mannfall, Sturl. iii. 63; svá var megn þessi rógburðr, at …, Fas. ii. 372; með megnu hugskoti, with a strong mind, forti animo, Bs. i. 11.
    2. freq. in mod. usage in the sense bitter, fierce; and of taste, strong, bitter: of a quarrel, megn deila, megnt hatr: of illness, megn sótt, a strong fever; megn kvöl, the bitter pang, Pass. 41. 9: of a gale, megn stormr, megn hríð, megnt kafald: of taste, það er megnt, has a hot taste, of acid or the like: of smell, megn lykt: of hay, megnt hey: of food, megn matr, strong meat for the sick.

    Íslensk-ensk orðabók > megn

  • 10 ÞREYTA

    þreyta leik, rás við e-n, to contend in a game, run a race with one;
    þreyta kapp-sigling, to sail a race;
    þreyta drykkju við e-n, to vie in drinking with one;
    þreyta á drykkjuna, to strive hard to drink;
    þreyta e-t með kappmælum, to dispute eagerly;
    þreyta lög um e-t, to contend at law;
    jarlarnir þreyttu þetta með sér, it came to high words between them;
    þeir þreyttu at komast inn í borgina, they tried hard to get into the burgh;
    þreyta hest sporum, to prick the horse with the spurs.
    * * *
    t, [þraut], to prosecute a case stoutly, to strive, struggle, in a race, task, labour; þreyta leik, rás, kapp-sigling við e-n, to contend in a game, run a race with one, or the like, Edda 34, Fms. vi. 269, 360; þ. á drykkjuna, to contend in drinking, have a drinking-bout, Edda 34; þ. rás, to run a race, id.: þ. e-t með kappmælum, to dispute eagerly, Fms. i. 11; þreyttu þeir þetta með kappmælum þar til er hvárir-tveggju vápnuðusk, vi. 136; er þér þreytið þetta mál svá mjök, vii. 169; meirr þreytti Rútr þat með kappi en með lögum … at þeir þreytti þat ekki með sér, Nj. 31; jarlarnir þreyttu þetta með sér, it came to high words between them, Hkr. i. 87; þ. lög inn e-t, to contend at law, Fms. vii. 132, 135; þeir þreyttu ( tried bard) at komask í borgina, Edda; þreya heim, to strive to get home, K. Þ. K. 94; ef þú þreytir vel á jarðríki, if thou strivest well in this life, Mar.; þreyta hest sporum, to prick the horse with the spurs, Karl. 92.
    2. hence in mod. usage, to wear out, exhaust; in old writers it seems not to occur in this sense, except as pass.; öflin þreyttusk, were exhausted, Bret. ch. 4: part., þótt hann sé mjök at þreyttr, sorely tried, Nj. 64.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞREYTA

  • 11 META

    * * *
    (met; mat, mátum; metinn), v.
    1) to estimate, value; ef þeir kynni m. sik, if they could value themselves rightly, not puff themselves up; m. e-t mikils, lítils, einskis, to attach great, little, no value to; make much, little, nothing of; munu þín orð hér um einskis metin, thy words will be counted for naught;
    2) m. e-t fjár (kaups, etc.), to put a money-value on, to charge for (aldri mat hann fjár lækning sína); m. e-t við e-n, to name a price to one for a thing; met þú við mik rekkjubúnaðinn, tell me the price of the bed-furniture; ok vil ek eigi m. við þik ( I will not charge you anything), heldr vil ek, at þú þiggir skikkjuna; to leave it to another to decide; allir mátu við Erling atkvæði um skírsluna, they all left it to E. to decide about the ordeal; við Þorkel met ek at fá þá hluti til, er hafa þarf, I leave it to Th. to provide the necessary things;
    3) refl., metast til e-s, to be reckoned as, counted for (bað þá gera þá smíð, er til afbragðs mætist); m. e-t við, to contend about; ef þeir metast eiða við, if there is a contest about taking the oaths.
    * * *
    mat, mátu, metinn: imperat. met (mettu); pret. subj. mæti seems not to occur, but a weak metti (from metja) is used, Fas. ii. 464: with neg. suff., pret. matkat ek, Fbr. (in a verse): in mod. usage a weak pret. matti, mattist, mettist is often used, eg mattist um við hann, ef eg metti það nokkurs, and the like; þeir möttust um hin efstu sæti, N. T., and the like: [Ulf. mitan = μετρειν; A. S. metan; Engl. mete; O. H. G. mezan; Germ. messen: Swed. mäta.]
    B. To tax, value, absol. or with acc.; ef þeir kynni meta sik, if they would value themselves rightly, not puff themselves up, Fms. viii. 40; hón mat sik eigi minna heldr en hón mat konunginn, Sks. 461: metaph., þá á eigi at meta kviðburð þeirra, their verdict is void, Grág. i. 54.
    2. with gen. of the price; meta mikils, lítils, to value at much, little; mátu menn þat mikils, er Rútr hafði sett leysingjann niðr á úleyfðri jörðu Höskuldar, Ld. 102; konungr mat þá mikils, valued them much, Eg. 73; munu þín orð hér um einskis metin, thy words will he counted for naught, Sturl. iii. 139
    3. to value money, charge for, the price in gen.; synjat er þá fars ef leigu er metið, Grág. ii. 268; engi skal meta kaups leg at kirkju eða líksöng, K. Á. 72; mörgum veitti Rafn smíðir sínar ok alldri mat hann þær fjár, Bs. i. 645; aldrei mat hann fjár lækning sína, 643; meta eigi leigu, D. I. i. 320.
    4. meta e-t við e-n, to charge one; met þú við mik rekkju-búnaðinn, Eb. 256; þeir spurðu hversu dýrt vera skyldi, hann kvaðsk ekki meta mundu við konung en bað þá hafa ef þeir vildi, Fb. i. 333: hafði Björn falat þessa skikkju ok var af metinn, out-bidden, 577: to mete a thing out to one, to leave a thing to another to do: ætla ek at vér skylim ekki við aðra meta (= metask á við aðra) at skipta höggum við Ólaf ef vér komumk í færi um þat, i. e. we will do it ourselves, Ó. H. 214; allir mátu við Erling atkvæði um skírsluna, they all put to E. to decide about the ordeal, Fb. 11. 195; flestir munu hér meta svör við Þorleif, Sturl. iii. 139; en við Þorkel met ek, at fá þá hluti til er hafa þarf, but I will leave it to Th. to provide the necessary things, Þorf. Karl. 378; þetta höfuð mundi eigi við aðra meta at mæla eptir hann, ef þess þyrfti við, Eb. 126; en allir mátu við Fjölni þvíat hann var þeirra vitrastr ok mest virðr, Fms. xi. 64.
    II. reflex., þá á lands-drottinn í lóðinni svá mikit sem húsit metzk. Gþl. 330; sem hús metzk, 333; þá smíð er til afbragðs mettisk, Fas. ii. 464; sakir er til brautgangs mætti metask, Ld. 52.
    2. recipr., metask við, to contend; ef þeir metask eiða við þá skulu þeir hluta með sér, if there be a confest about taking the oaths they shall draw lots, Grág. i. 9; en ef goðarnir metask þat við, hvárr þeirra skal fá honum ok skal …, 33:—metask um e-t, to contend who is to be the first; síðan gengu þeir at dyrrunum ok möttusk þeir um hverr fyrst skyldi inn ganga, Þorst. hv. 43 (Ed. möttust from a paper MS.)
    3. part., hann var vel metinn ( esteemed) hvar sem hann kom, Ld. 100, Nj. 7.

    Íslensk-ensk orðabók > META

  • 12 KAPP

    n. contest, zeal, eagerness, ardour; deila kappi við e-n, brjóta kapp (halda til kapps) við e-n, to contend, contest, with one; með kappi, with ardour; meirr af kappi en forsjá, with more obstinacy than prudence; berjast af miklu kappi, with great ardour; renna í köpp við e-n, to run a race with.
    * * *
    n. [a word common to all Teut. languages; A. S. camp; O. H. G. champh; Germ. kampf; Swed. and Dan. kamp; in the Icel. the m is assimilated; and in Danish also kap]:—contest, zeal, eagerness, energy, but throughout with the notion of contest, which is the old sense; even in early Germ. kamph is still duellum, whence it came to mean bellum: deila kappi við e-n, to contend, contest with one; megu vér eigi deila kappi við Hrafnkel, Hrafn. 10; þungt get ek at deila kappi við Hrafnkel um múla-ferli, 11; er hann deildi kappi við Þorgrím goða á Þórness-þingi ok við sonu hans, Ísl. ii. 215; deila kappi við konunga, Fagrsk. 10; mikit er upp tekit, ef þú vill kappi deila við Ólaf Svía-konung ok við Knút, Ó. H. 33; ok ætla þér aldri síðan at deila kappi við oss bræðr, Fs. 57, cp. deila I. 4: brjóta kapp við e-n, to wage war against; hæfir þat ekki konungdómi yðrum at brjóta kapp við kvennmenn, Fagrsk. 10, Fms. vii. 45 (in a verse): at halda til kapps ok jafns við þá höfðingjana, Fb. ii. 46; sögðu honum þat betr sama, at halda eigi til kapps við þá Hofs-menn, Fs. 35: kosta kapps um e-t, to strive.
    2. a race; in the phrase, bað hann renna í köpp við ( run a race with) Þjálfa, Edda 31; at vit at köppum kenndar vórum, we were noted for our matches, Gs. 14; ekki dýr er þat, at renna mætti í köpp við hann, Karl. 514, cp. Dan. löbe omkaps med en = to run a race.
    II. eagerness, vehemence; er konungi mikit kapp á því, Eg. 16; eigi veit ek hvar kapp þitt er nú komit, Ld. 166; hann lætr engi mann þora at mæla við sik nema þat eitt er hann vill vera láta, ok hefir hann þar við allt kapp, Ó. H. 68; mæltu þá sumir at honum hlypi kapp í kinn, Sturl. iii. 232; at þat væri konungi vegsemd en eigi fyrir kapps sakir við hann, Eg. 44; honum görðisk svá mikit kapp á þessi veiði, at hann skreið þar eptir allan dag, Ó. H. 85; kapps lystr, eager, Hornklofi; lögðu þeir á þat it mesta kapp hverr betr reið eðr betri hesta átti, Hkr. i. 27; Önundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað, at ryðja markir ok byggja eptir ruðin, 44; með kappi ok ágirnd, D. N. i. 3; berjask af miklu kappi, Þiðr. 326; gangask þær tvennar fylkingar at móti með miklu kappi, 328; verja með kappi, Eg. 720; þessi ætlan er meir af kappi en forsjá, Ó. H. 32; var sú veizla gör með enu mesta kappi, 31; hón gékk at með öllu kappi at veita Ólafi konungi, 51; meir sækir þú þetta með fjár-ágirnd ok kappi ( obstinacy) heldr en við góðvild ok drengskap, Nj. 15.
    III. gen. kapps, intens. kapps-vel, mighty well, Bjarn. (in a verse), Fms. vii. 45 (in a verse); kapps-auðigr, mighty wealthy, Merl. 1. 9; kapps-hár, mighty high (cp. Dan. kjephöj), Lex. Poët.; kona kapps gálig, a very gentle woman, Akv. 6; or even singly.
    COMPDS: kappsfullr, kappsmaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > KAPP

  • 13 ÁR

    * * *
    I)
    n.
    1) year; at ári, next year; telja árum, to count time by years;
    2) plenty, abundance, fruitfulnes (þá var ár um öll lönd);
    3) the name of the Rune A.
    f. oar; draga skip á árum, to pull the boat with oars; þungr undir árum, heavy to pull; draga árar um e-t, to contend for; koma eigi ár sinni fyrlr borð, to be under restraint.
    n. first beginning; ár var alda, in times of yore; at morgins ári, um morguninn í ár = árla um morguninn, early in the morning.
    adv.
    1) anciently, of yore;
    2) early (ár um morguninn).
    V)
    from á, river.
    * * *
    1.
    n. [Goth. jêr; A. S. gear; Engl. year; Germ. jabr; the Scandin. idioms all drop the j, as in ungr, young; cp. also the Gr. ωρα; Lat. hora; Ulf. renders not only ετος but also sometimes καιρός and χρόνος by jêr].
    I. a year, = Lat. annus, divided into twelve lunar months, each of 30 days, with four intercalary days, thus making 364 days; as the year was reckoned about the middle of the 10th century (the original calculation probably only reckoned 360 days, and made up the difference by irregular intercalary months). About the year 960 Thorstein Surt introduced the sumarauki (intercalary week), to be inserted every seventh year, thus bringing the year up to 365 days. After the introduction of Christianity (A. D. 1000) the sumarauki was made to harmonize with the Julian calendar; but from A. D. 1700 with the Gregorian calendar; v. the words sumarauki, hlaupár, mánuðr, vika, etc., Íb. ch. 4, Rb. 6, Fms. i. 67; telja árum, to count the time by years, Vsp. 6; í ári, used adverb., at present, as yet, Ó. H. 41, 42 (in a verse).
    II. = Lat. annona, plenty, abundance, fruitfulness; the phrase, friðr ok ár, Fms. vii. 174, Hkr. Yngl. ch. 8–12; ár ok fésæla, Hkr. l. c.; þá var ár urn öll lönd, id.; létu hlaða skip mörg af korni ok annarri gæzku, ok flytja svá ár í Danmörku, Fms. xi. 8, Sks. 323, Fas. i. 526, Hom. 68; gott ár, Eg. 39; blota til árs, Fms. i. 34.
    III. the name of the Rune RUNE (a), Skálda 176; in the A. S. and Goth. Runes the j has the name jêr, gêr, according to the Germ. and Engl. pronunciation of this word; vide p. 2, col. 1.
    COMPDS: áratal, ársbót.
    2.
    adv.
    I. Lat. olim [Ulf. air = παλαί; Engl. yore], used nearly as a substantive followed by a gen., but only in poetry; in the phrase, ár var alda, in times of yore, in principio, Vsp. 3, Hkv. 2. 1: also, ár var þaz (= þat es), the beginning of some of the mythical and heroical poems, Skv. 3. i, Gkv. 1. 1; cp. árdagar.
    II. Lat. mane [A. S. ær; O. H. G. êr; cp. Gr. ηρι-, Engl. early, Icel. árla], rare, (the prolonged form árla is freq.); it, however, still exists in the Icel. common phrase, með morgunsárinu (spelt and proncd. in a single word), primo diluculo; elsewhere poet, or in laws, ár of morgin, early of a morning, Hðm. verse 1, Grág. ii. 280; rísa ár, to rise early, Hm. 58, 59; ár né um nætr, Hkv. 2. 34, etc.; í ár, adverb. = early, Ísl. ii. (Hænsa Þór. S.) 161; snemma í ár, Ld. 46, MS., where the Ed. um morgininn í ár, Fas. i. 503: it also sometimes means for ever, svá at ár Hýmir ekki mælti, for an age he did not utter a word, remained silent as if stupefied, Hým. 25, Lex. Poët.; ara þúfu á skaltu ár sitja, Skm. 27; cp. the mod. phrase, ár ok síð og allan tíð, early and late and always. In compds = Lat. matutinus.
    3.
    f. [A. S. ár; Engl. oar; Swed. åre], an oar, old form of nom., dat., acc. sing. ́r; dat. ́ru or áru, Eb. 60 new Ed., but commonly ár; pl. árar, Eg. 221, 360, Fms. viii. 189, 417: metaph. in the phrases, koma eigi ár sinni fyrir borð, to be under restraint, esp. in a bad sense, of one who cannot run as fast as he likes, Eb. 170; vera á árum e-s = undir ára burði e-s, v. below; draga árar um e-t, to contend about a thing, the metaphor taken from a rowing match, Fær. 159; taka djúpt í árinni, to dip too deep, overdo a thing.
    COMPDS: árarblað, áraburðr, áragangr, árakló, áralag, árarhlumr, árarhlutr, árarstubbi, árartog, árartré.

    Íslensk-ensk orðabók > ÁR

  • 14 þreyta

    þreyta leik, rás við e-n, to contend in a game, run a race with one;
    þreyta kapp-sigling, to sail a race;
    þreyta drykkju við e-n, to vie in drinking with one;
    þreyta á drykkjuna, to strive hard to drink;
    þreyta e-t með kappmælum, to dispute eagerly;
    þreyta lög um e-t, to contend at law;
    jarlarnir þreyttu þetta með sér, it came to high words between them;
    þeir þreyttu at komast inn í borgina, they tried hard to get into the burgh;
    þreyta hest sporum, to prick the horse with the spurs.
    * * *
    u, f. wear and tear, exhaustion, freq. in mod. usage.

    Íslensk-ensk orðabók > þreyta

  • 15 bægja

    (-ða, -t), v.
    1) to make one give way, to fish, with dat.; bægja skipi ór lægi, to push the ship from her moorings; bægja heraðsvist, to remove from the district; honum bægði veðr ok bar hann til eyja þeirra er Syllingar heita, the weather drove him out of his course and he was carried to the Scilly Islands;
    2) to hinder (ef eigi bægja nauðsyniar þeirra);
    3) refl., bægjast við en, to quarrel or strive with one (þá vill hann eigi við þá bægjast).
    * * *
    ð, (an old pret. bagði, Haustl. 18), [bágr], with dat. to make one give way, push one back; tröll-konan bægir honum til fjallsins, Bs. i. 464; b. skipi ór lægi, to push the ship from her moorings, Fms. vii. 114; b. vist sinni, to change one’s abode, remove, Eb. 252; þeim bægði veðr, of foul wind, Eg. 245; honum bægði veðr, ok bar hann til eyja þeirra er Syllingar heita, the weather drove him from his course, and he was carried to the islands called Scilly, Fms. i. 145.
    β. absol. to binder; ef eigi b. nauðsynjar, Grág. i. 446.
    2. metaph. to treat harshly, oppress one, Bs. i. 550. 3. reflex. with the prep. við; b. við e-n, to quarrel; þá vill hann eigi við þá bægjask, Ld. 56; þá var við enga at bægjask ( none to dispute against) nema í móti Guðs vilja væri, Bs. i. 128.
    β. bægjask til e-s, to contend about a thing, but with the notion of unfair play; betra er at vægjask til virðingar en b. til stór-vandræða, Fms. vii. 25.
    γ. impers., bægðisk honum svá við, at …, things went so crookedly for him, that…, Grett. MS.

    Íslensk-ensk orðabók > bægja

  • 16 drykkja

    f.
    1) drinking; sitja einn við drykkju, to sit alone drinking; taka til drykkju, to begin drinking (tóku menn til drylkju um kveldit); þreyta drykkju við e-n, to contend in drinking with one;
    2) drink, beverage, = drykkr( byrla e-m drykkju);
    3) drinking-bout, banquet (drykkja skyldi vera at hvárratveggja);
    4) drinking-cup (rare).
    * * *
    1.
    u, f. [drukkinn]
    1. a drinking-bout, carousal, banquet; sitja við drykkiu, Eg. 88; var veizla hin bezta, ok d. mikil inni í stofunni, 205; at þeim veizlum er drykkjur vóru, Bs. i. 394; matmála í milli ef eigi vóru alþýðu-drykkjur, a public banquet, l. c.; göra d., to make a banquet, Og. 27; þá var ár mikit ok drykkjur miklar, Ó. H. 71; þar var öl-d. ok fast drukkit. Eb. 184, cp. Flóam. S. ch. 2; taka til drykkju, to take to drinking, Fms. ii. 266; drykkja ( banquet) skyldi vera at hvárratveggia, Gísl. 27; tóku menn til drykkju um kveldit, 28; hafa sam-d., to have a carouse, Grett. ch. 8; Jóla boð ok sam-drykkjur, Ó. H. ch. 95, cp. 33, 34, 131, Eg. ch. 11, 44; á-drykkia, q. v., Har. S. Harðr. ch. 23, Fms. vii. 203, cp. Orkn. ch. 33, 34, 70, 101, 104, Sverr. S. ch. 36, 98, 103, 104, Fagrsk. ch. 11, 219, 220: the ancients drank hard, ‘diem noctemque continuare potando nulli probrum,’ Tac. Germ. ch. 11: with kings the drinking (dag-drykkia, q. v.) began immediately after the day-meal, vide the rcferences above; the words of Tacitus, ‘tum (viz. after breakfast) ad negotia, nec minus saepe ad convivia, procedunt armati,’ l. c., are therefore true enough, Edda (Gg.) ch. 39, 46; the phrase, þreyta drykkju (cp. kapp-d., a drinking match), Edda 32. The Icelanders of the Saga time seem to have been of much more abstemious habits than their Norse kinsmen ot the same time, and drinking is scarcely mentioned but at public banquets; the Sturlunga time is worse, but only those who had been abroad are mentioned as strong drinkers (cp. Arons S. ch. 19); cp. also a treatise of the end of the 12th century, named De profectione Daiiorum, ch. II—‘in cunctis illius regni (i. e. Norway) civitatibus uniformis consuetudo sed vitiosa inolevit, scilicet jugis ebrietas,’ etc.
    2. = beverage = drykkr (rare), Egill bað fá sér drykkju, Eg. 107.
    COMPDS: drykkjuborð, drykkjuföng, drykkjulítill, drykkjumaðr, drykkjumál, drykkjurútr, drykkjuskapr, drykkjuskáli, drykkjustofa, drykkjustútr.
    2.
    ðr, part. drunk, Rb. iii. 384, Karl.

    Íslensk-ensk orðabók > drykkja

  • 17 AR

    * * *
    I)
    n.
    1) year; at ári, next year; telja árum, to count time by years;
    2) plenty, abundance, fruitfulnes (þá var ár um öll lönd);
    3) the name of the Rune A.
    f. oar; draga skip á árum, to pull the boat with oars; þungr undir árum, heavy to pull; draga árar um e-t, to contend for; koma eigi ár sinni fyrlr borð, to be under restraint.
    n. first beginning; ár var alda, in times of yore; at morgins ári, um morguninn í ár = árla um morguninn, early in the morning.
    adv.
    1) anciently, of yore;
    2) early (ár um morguninn).
    V)
    from á, river.
    * * *
    n. (qs. arð?), an atom in a sunbeam, mote; hvernig viltú þekkja syndina nema Guðs orð sýni þér hana … arið eðr agnirnar í loptinu fáum vér ekki séð nema í sólar-geislanum? Vídal. i. 276; Germ. sonnenstäubchen, vide Vídal. Post. 276 (Ed. 1829), Njóla.

    Íslensk-ensk orðabók > AR

  • 18 bágr

    I)
    a. uneasy, awkward (verðr honum nú bág höndin); bágt var mjök um matbjargir, provisions were very scarce.
    m. contest, resistance, in such phrases as, brjóta bág við e-n, to contend against, offer resistance to; fór í bág með þeim, a conflict arose between them; they quarrelled.
    * * *
    1.
    adj. uneasy; honum verðr bag höndin, Fas. iii. 370: eiga bágt is now in Icel. to be poor, bard up: bag-staddr, adj. distressed.
    2.
    m. [cp. Hel. bâgan = contendere, and Icel. bægja below], contest, strife, in such phrases as, fara í bag, to come athwart; for í bag með þeim, they came a cross, Bjarn. 28; í bága (pl.), Bs. i. 622; brjóta bag við e-m, to make a struggle against, Al. 49; Páll postuli braut þar helzt bag við ávalt er öðrum þótti torveldast, Post. 656 C. 24, Fms. viii. 42; koma í bága við, to come intostrife or collision with.

    Íslensk-ensk orðabók > bágr

См. также в других словарях:

  • contend with — index confront (oppose) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • contend with — con ˈtend with [transitive] [present tense I/you/we/they contend with he/she/it contends with present participle contending with past tense contended with …   Useful english dictionary

  • contend with — phrasal verb [transitive] Word forms contend with : present tense I/you/we/they contend with he/she/it contends with present participle contending with past tense contended with past participle contended with to have to deal with problems or… …   English dictionary

  • contend with something — conˈtend with sth/sb derived to have to deal with a problem or with a difficult situation or person • Nurses often have to contend with violent or drunken patients. Main entry: ↑contendderived …   Useful english dictionary

  • contend with somebody — conˈtend with sth/sb derived to have to deal with a problem or with a difficult situation or person • Nurses often have to contend with violent or drunken patients. Main entry: ↑contendderived …   Useful english dictionary

  • contend with/against — struggle to surmount (a difficulty). → contend …   English new terms dictionary

  • contend with — Synonyms and related words: a outrance, bandy with, battle, battle it out, bump heads, care for, challenge, complain, complain loudly, confront, cope with, cross swords with, deal with, dispute, dissent, do with, engage with, exchange shots, face …   Moby Thesaurus

  • contend with — Syn: cope with, struggle with, grapple with, deal with, take on, handle …   Synonyms and antonyms dictionary

  • contend with — argue with , debate with …   English contemporary dictionary

  • contend — 1 Contend, fight, battle, war come into comparison when they mean to strive in opposition to someone or something. Contend, the most general of these words, always implies a desire or an effort to overcome that which is opposed, but it may imply… …   New Dictionary of Synonyms

  • Contend — Con*tend , v. i. [imp. & p. p. {Contended}; p. pr. & vb. n. {Contending}.] [OF. contendre, L. contendere, tentum; con + tendere to strech. See {Tend}.] 1. To strive in opposition; to contest; to dispute; to vie; to quarrel; to fight. [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»